Page 29 - dergi yayın ve iletişim

MEVZU

Türk “Türk mitolojisi:

Bozkırın ruhu,
Mitolojisi efsanenin kökü!”

Her milletin geçmişi, sadece tarih kitaplarında değil; efsaneler, destanlar ve mitlerde de
yaşar. Türk mitolojisi, Orta Asya'nın uçsuz bucaksız bozkırlarında doğmuş, zamanla farklı
coğrafyalara yayılarak zenginleşmiş köklü bir anlatılar bütünü. Bu yazıda, Türk mitolojisinin
doğuşundan Anadolu'ya uzanan yolculuğuna, tanrılarından destanlarına, doğaüstü
varlıklardan evren tasavvuruna kadar pek çok yönünü kronolojik bir sırayla inceleyeceğiz.

Tengri İnancı Yer-Su Ruhları
Kökler: Şamanizm ve Göçebe Kültürün İzleri
Türk mitolojisinin temeli, milattan önceki yüzyıllara dayanan Şamanist inançlara
dayanır. Orta Asya’da yaşayan eski Türk boyları, doğayla iç içe bir hayat sürdükleri
için mitolojik anlatılarında da doğa unsurlarına büyük önem vermişlerdir. Gök
(Tengri), yer (Yer-Su), dağ, orman ve su kutsal kabul edilmiştir.
Tengricilik: En eski Türk inanç sistemidir. Gökyüzünün efendisi "Tengri" (Tanrı),
evrenin yaratıcısı ve koruyucusu olarak görülür.
Kayra Han: Bazı anlatılarda Tengri’nin üstünde ya da onun bir yansıması olan,
evreni yaratan ilk varlık.
Yer-Su Ruhları: Doğa ruhları; dağların, ırmakların, ağaçların birer canlı varlık
olduğu düşünülür.
Bu dönemde mitoloji, şamanların dualarında, ayinlerinde ve destanlarında canlı bir
biçimde yaşatılırdı.
Göçler ve Efsanelerin Yolculuğu

Bozkurt Efsanesi (M.Ö. 2. bin – M.S. 6. yüzyıl)

Türk boyları zamanla batıya, güneydoğuya ve kuzeye doğru göç ettikçe, farklı topluluklarla etkileşime girdiler. Bu dönemde
mitolojik ögeler daha çok destanlar ve halk anlatılarıyla biçim kazandı. En önemli figürlerden biri Bozkurttur. Bozkurt, Türk
mitolojisinde hem yol gösterici hem de koruyucu ruh olarak kabul edilir.
Bozkurt Efsanesi: Savaşta yok olma noktasına gelen bir Türk boyu, bir dişi kurt tarafından kurtarılır ve yeni bir soy meydana
gelir. Bu, Türklerin yeniden doğuşunu ve dayanıklılığını simgeler.
Ergenekon Destanı: Türklerin demir dağlarla çevrili bir vadide sıkıştıkları ve bir demircinin yardımıyla bu dağları eriterek
özgürlüklerine kavuştukları anlatılır. Demircilik, burada kutsal bir beceri olarak yüceltilmiştir.

26